The Faculty of Orthodox Theology at the University of Warsaw and its “theological heirs”

In 1918, after the 120 years of occupation by three neighbouring powers, Austria, Prussia and Russia, Poland obtained its desired independence and returned on the map of Europe. Warsaw became the capital of the Republic once again. One of the authorities’ first moves was to resume the activities of the University of Warsaw that were disrupted by the war. We needed qualified staff who would rebuild the country. This concerned politics, administration, culture…, and the religious life of our homeland. For this purpose, the Faculty of Catholic Theology was established (1918), Faculty of Lutheran Theology (1922), and in 1925, the Faculty of Orthodox Studies was also opened. Throughout the 14 years of its existence up to the outbreak of the Second World War in 1939, the Faculty of Orthodox Studies faithfully fulfilled its mission of serving the Church, education and the homeland. It educated priests and theologians dedicated to the church and citizens committed to their homeland. Unfortunately, the process of building today’s well organized and extensive structure of higher (and secondary) Orthodox theological schooling in Poland was neither simple nor short lived. After the war, when the University of Warsaw refused the Faculty of Orthodox Studies the right to further operate, it turned into the Faculty of Orthodox Theology at the Christian Theological Academy to continue serving God, the Church and education. The Orthodox Theological Seminary in Warsaw experienced many changes and processes after the war in order to obtain its current shape and level. The Department of Orthodox Theology at the University of Białystok was established in 1999. It is a continuation and expansion of the theological education at the University of Warsaw. The Faculty of Orthodox Studies at the University of Warsaw, the Christian Theological Academy, the Orthodox Theological Seminary and the Department of Orthodox Theology at the University of Białystok, along with post-secondary studies in iconography and hymnography, as related academic and didactic units, have performed and still performs their tasks in serving education and the Orthodox Church. By mutually taking advantage of this experience (it should rather be said that taking advantage of the Faculty of Orthodox Studies at the University of Warsaw after the war), they fulfilled their expectations despite difficult times and unfavourable politics. They form a constantly developing spiritual and cultural common heritage of the Republic.W 1918 r., po przeszło 120 latach okupacji ze strony trzech sąsiednich mocarstw: Austrii, Prus i Rosji - Polska odzyskuje upragnioną niepodległość i powraca na mapy Europy. Warszawa ponownie staje się stolicą Rzeczypospolitej. Jednym z pierwszych posunięć władz było wznowienie przerwanej wojną działalności Uniwersytetu Warszawskiego. Potrzebowaliśmy wykwalifikowanych kadr, które odbudują kraj. Dotyczyło to polityki, administracji, kultury…, ale i religijnego życia w naszej Ojczyźnie. To w tym celu powołano Wydziały Teologii Katolickiej (1918), Ewangelickiej (1922), a w 1925 r. dołączyło do nich Studium Teologii Prawosławnej. W przeciągu 14 lat swego istnienia, aż do wybuchu II wojny światowej w 1939r., Studium Teologii Prawosławnej UW wiernie realizowało swoje zadanie w służąc Kościołowi prawosławnemu, nauce i Ojczyźnie. Wykształciło i wychowywało oddanych Kościołowi kapłanów i teologów, a Ojczyźnie obywateli. Niestety proces tworzenia dzisiejszej, dobrze zorganizowanej i rozbudowanej struktury wyższego (i średniego) prawosławnego szkolnictwa teologicznego w Polsce nie był ani prostym, ani krótkotrwałym. W czasach powojennych, kiedy odmówiono Studium Teologii Prawosławnej UW prawa do dalszego istnienia, przerodziło się ono w Sekcję Teologii Prawosławnej ChAT, by dalej służyć Bogu, Kościołowi i nauce. Prawosławne Seminarium Duchowne w Warszawie po wojnie przeżywało wiele przemian i procesów, by osiągnąć dzisiejszy kształt i poziom. Katedra Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku powołana do istnienia w 1999r. jest przedłużeniem i rozszerzeniem procesu edukacyjnego na Uniwersytecie Warszawskim w zakresie teologicznym. Zarówno Studium Teologii Prawosławnej UW, ChAT, Seminarium Duchowne, Katedra Teologii UwB, ale również Studia policealne z zakresu ikonografii i hymnografii – jako bratnie jednostki naukowo – dydaktyczne, dobrze spełniły i spełniają swoje zadanie w służbie nauki i Kościoła prawosławnego. Korzystając nawzajem ze swych doświadczeń (właściwiej by rzec powojennie korzystając z doświadczenia Studium Teologii UW) realizowały pokładane w nich oczekiwania pomimo trudnych czasów i niesprzyjającej polityce. To one tworzą stale rozwijające się duchowe i kulturalne wspólne dziedzictwo Rzeczypospolitej.Andrzej Baczyński: xbaczynski@op.plDoroteusz Sawicki: d.sawicki@chat.edu.plAndrzej Baczyński - Chrześcijańska Akademia TeologicznaDoroteusz Sawicki - Chrześcijańska Akademia TeologicznaArchiwum Warszawskiej Metropolii Prawosławnej (teczki: Studium Teologii Prawosławnej UW, Metropolita Jerzy Jaroszewski, Metropolita Dionizy Waledyński, Ks. Archimandryta Grzegorz Peradze, itd.).Baczyński A., Sawicki D., 200 lat teologii uniwersyteckiej w Warszawie, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2017.Bendza M ks., Dzieje Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w latach 1966 - 1989, w: Rocznik Teologiczny 2004.Borecki P., Hańba i wstyd. Jak w II Rzeczypospolitej burzono prawosławne cerkwie, w: O naszym Prawosławiu, pod red. Kierdelewicz H, Białystok 2010.Chojnowski A., Koncepcja polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921 – 1939, Wrocław 1979.ELPIS, rocznik Studium Teologii Prawosławnej UW (za cały okres).Kania J., Likwidacja cerkwi na Lubelszczyźnie w okresie międzywojennym, w: Chrześcijanin w świecie, nr 108, rok 1982.Kiriłowicz S., Z dziejów prawosławia w II Rzeczypospolitej Polskiej. Niektóre problemy na tle polityki wyznaniowej państwa 1918 – 1939, Warszawa 1985.Kuprianowicz G., Odbieranie i burzenie cerkwi prawosławnych w latach dwudziestych, www.cerkiew1938.pl, data: 5.05.2014.Kuprianowicz G., Kościół prawosławny w Polsce w XX w., w: Prawosławie źródło wiary i zdrój doświadczenia, pod red. Leśniewski K., Lublin 1999, s. 553.Lenczewski M., Studium Teologii Prawosławnej na Uniwersytecie Warszawskim 1925-1939, Warszawa 1992.Mironowicz A., Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX w., Białystok 2006.Mironowicz A., Kościół prawosławny w Polsce, Białystok 2006 r.Mironowicz A., Prawosławne szkolnictwo na terenie Rzeczypospolitej, w: Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą, pod red. A.M. Drozdowskiego, Białystok 2012, s. 863-880.Mysłek W. Przedmurze. Szkice z dziejów Kościoła katolickiego w II Rzeczypospolitej, Warszawa 1987.Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918-1939 r., PWN Warszawa 1989 r.Sawicki D., Hierarchia prawosławna w okresie międzywojennym, w: ELPIS zeszyt 13-14, rok 2006.Sawicki D., Kościół Prawosławny w niepodległej Polsce, w: Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, nr 6. i następne, rok 1998.Sziling J., Przyczynek do utworzenia prawosławnych seminariów duchownych w Generalnym Gubernatorstwie, w: Historia i współczesność – praca zbiorowa, Warszawa 1987, s. 257-263.Szkolnictwo prawosławne w Rzeczypospolitej, red. Mironowicz A., Pawluczuk U., Chomik P., Białystok 2002 r.Tomaszewski J., Rzeczpospolita wielu narodów, Czytelnik, Warszawa 1985.Urban K., Kościół prawosławny w Polsce 1945-1970, Kraków.Wiestnik Bractwa Teologów prawosławnych w Polsce, numery z okresu 1934-1938.Wyczawski H., Cerkiew prawosławna w Polsce w latach 1918-1939, w: Kościół w II Rzeczypospolitej, pod red. Zieliński Z., Wilk S., Lublin 1980.Wyszomirski T., Kościół prawosławny w Polsce w latach 1918 –1939, w: Novum, nr 3, rok 1980;Żeleźniakowicz S., Z historii Polskiego Kościoła Prawosławnego w okresie międzywojennym (1918 – 1939), w: Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, nr: 4/1981, 1,2,3-4/1982, 4/1983;50 lat Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, praca zbiorowa, Warszawa 20052023125